معرفی رشته بهداشت حرفه ای
مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار علم و فنی است که با پیش بینی ، شناسایی ، ارزیابی و کنترل عوامل مخاطره زای شغلی در جهت تامین ، حفظ و ارتقاء بالاترین سطح سلامت جسمی ، روانی ، اجتماعی و معنوی کارکنان تمام مشاغل ، پیشگیری از مخاطرات ایمنی و سلامت کارکنان در محیط کار و مخاطرات ناشی از عوامل زیان آور محیط کار ، مشارکت در تطبیق کار با توانایی های جسمی و روانی آنان تلاش میکند.
پذیرش دانشجو از طریق آزمون سراسری و به صورت متمرکز خواهد بود.
پذیرش دانشجو برای این رشته با توجه به ماهیت و لزوم ارتقای سطح علمی دانشجویان ورودی ، از طریق آزمون سراسری در دو زیر گروه علوم تجربی و ریاضی فیزیک خواهد بود.
تاریخچه و سیر تکاملی دوره در ایران و جهان :
پیدایش دانش بهداشت حرفه ای و ایمنی کار به مثابه تخصصی ویژه و جدا از دیگر دانش ها ، نسبتا جدید است. اما مفاهیم مطرح شده در آن از زمان های کهن در توجه بوده است. در دوران کهن انسان همواره در کنار ساخت ابزارها و اشتغال به حرف گوناگون متوجه اثرات سوء کار خود بر بدن بوده و سعی در محافظت خود در برابر صدمات و بیماری های شغلی داشته است. بستن دهان و بینی با دستمال برای محافظت تنفسی ، بستن سر با انواع سربند برای محافظت چشم و سر از آسیب ها و نهادن پنبه آغشته به روغن در گوش برای محافظت شنوایی و بستن شال برای محافظت کمر از صدمات ناشی از برداشتن بار و بسیاری موارد مشابه جزو آئین ها و سنت های مشاغل بوده است. در ابتدا پزشکانی که با بیماران شغلی مواجه بودند به ارتباط میان عوامل بیماری زای شغلی و ماهیت شغل پی بردند و در سده پنجم تا بیستم میلادی دانشمندانی چون النبورگ ، پاراسلسوس و آگریکولا چالزتاکر و رامازینی تلاش ها و مکتوبات زیادی در خصوص نحوه پیشگیری از بیماری های شغلی و مسمومیت ها را ارائه نمودند.
در سال 1918 خانم آلیس هامیلتون ، برای اولین بار رشته بهداشت صنعتی را در دانشگاه هاروارد تاسیس نمود. از سال 1960 این رشته با نام های مهندسی بهداشت صنعتی ، بهداشت و ایمنی شغلی ، ایمنی شغلی در دانشگاه های جهان تاسیس گردیده است. در حال حاضر طبق بررسی اغلب دانشگاه های جهان این رشته را تحت عنوان بهداشت و ایمنی شغلی در دپارتمان های مهندسی برگزار میکنند. رشته بهداشت حرفه ای در ایران برای اولین بار در سال 1347 با نام پرستاری صنعتی تاسیس شد. نام این رشته در سال 1353 به بهداشت صنعتی تغییر یافته و در سال 1356 اولین دوره کارشناسی ارشد این رشته تحت نام بهداشت حرفه ای و حافظت صنعتی در دانشکده بهداشت دانشگاه تهران تشکیل شد. این رشته در سال 1361 به رشته بهداشت حرفه ای تغییر نام پیدا نمود و در این سال ، اولین دوره ، در مقطع کاردانی در دانشگاه تهران شروع شد. در سال های بعد دانشگاه های دیگر نیز در مقاطع تحصیلی مختلف دانشجو پذیرفته اند. هم اکنون در 40 دانشگاه علوم پزشکی سراسر کشور ، دانشجویان در مقاطع کاردانی ، کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکتری مشغول به تحصیل هستند.
علم مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار میتواند در محافظت از جمعیت شاغلین کشور که بیش از 21 میلیون نفر برآورد شده اند بسیار موثر باشد. هدف این رشته از دانش بشری طبق تعریف کمیته مشترک سازمان جهانی بهداشت و سازمان بین المللی کار در سال 1950 ، تامین و ارتقاء عالی ترین سطح سلامت جسمی ، روانی و اجتماعی برای کارگران همه مشاغل ، پیشگیری از بیماری ها و حوادث ناشی از کار ، به کارگماری نیروی کار در محیط و شغلی که از لحاظ جسمی و روانی قدرت انجام آن را دارد ، تعریف شد. در تعاریف جدید این رشته را علم پیش بینی ، شناسایی ، ارزیابی و کنترل مخاطرات محیط کار به منظور تامین ، حفظ و ارتقای سلامت و ایمنی شغلی بیان می نمایند.
ارزش ها و باورها :
در این برنامه اعتقاد راسخ بر این است که میتوان با در نظر گرفتن اولویت های ملی ، به خدمت گرفتن نتایج پژوهش ها ، استفاده از آخرین اطلاعات ، به کارگیری جدیدترین فناوری های مناسب و با شناسایی عوامل زیان آور شغلی ، عوامل تهدیدکننده ایمنی در محیط کار و مشارکت کارکنان در محیط های شغلی سازگار با توانایی های جسمی و روانی آنان و انطباق نوع کار با شرایط و مختصات جسمانی و روانی انسان ، به مقوله ی مهم سلامت دستیابی پیدا نمود. بخشی از ارزش های قابل دستیابی در این برنامه شامل موارد ذیل میباشد :
1. ارجحیت پیشگیری بر درمان
2. ارجحیت سلامت و ایمنی کارگران بر منافع اقتصادی سازمان ها
3. توجه به پیامدهای دراز مدت بر منافع کوتاه مدت
4. دستیابی به سلامت به عنوان حق اساسی همه کارگران و کارکنان مشاغل گوناگون
5. تامین عدالت اجتماعی و حفظ کرامت انسان ها از طریق توجه به نیاز های اقشار زحمتکش جامعه
اهداف کلی رشته :
- تامین نیروهای لازم ، حفظ و ارتقاء بهداشت و ایمنی جسمی ، روانی و اجتماعی شاغلین
- پیشگیری از بیماری ها و حوادث ناشی از کار
- تطابق شرایط کار با انسان به منظور کاهش اثرات سوء بر سلامت انسان
اهداف اختصاصی رشته :
- ارتقای سطح سلامت کارکنان در محیط های شغلی در حین کار و در زمان بازنشستگی
- کاهش حوادث ناشی از کار
- کاهش غیبت های ناشی از کار
- کاهش عوامل زیان آور در محیط های کاری
- کمک به ارتقای کیفیت تولید
- کمک به ارتقای بهره وری نیروی انسانی